İhbar tazminatı hakkı nedir, hangi hallerde ödenmektedir?
4857 sayılı İş Kanunun 17. maddesi gereği iş sözleşmesini fesih etmek isteyen taraf; feshi yazılı olarak ve çalışma süresinin gerektirdiği bildirim süresine bağlı kalarak diğer tarafa iletmekle yükümlüdür. Şöyle ki, belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshinden önce durumun diğer tarafa bildirilmesi gerekir.
İş sözleşmeleri;
* İşi altı aydan az sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak iki hafta sonra,
* İşi altı aydan bir buçuk yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak dört hafta sonra,
* İşi bir buçuk yıldan üç yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak altı hafta sonra,
* İşi üç yıldan fazla sürmüş işçi için, bildirim yapılmasından başlayarak sekiz hafta sonra
FESHEDİLMİŞ sayılır.
Bu süreler asgari olup sözleşmeler ile artırılabilir. Bildirim şartına uymayan taraf, bildirim süresine ilişkin ücret tutarında tazminat ödemek zorundadır.
Yukarıda açıklanan sürelere uymaksızın İş sözleşmesini fesih eden taraf, söz konusu sürenin ücretini ihbar tazminatı olarak diğer tarafa ödemek durumundadır. Bildirim süreleri bölünemez, kısmen uygulanamaz. Böylesi bir uygulama halinde, tüm bildirim süresi esas alınarak ihbar tazminatı ödenmesi gerekecektir.
Bir örnekle açıklayacak olursak; Ahmet Bey (farazi kişi), Bilgisayar teknisyeni olarak X şirketinde 22.07.2014 tarihinde aylık brüt ücreti 3.000 TL(ihbar tazminatları işçinin brüt ücreti üzerinden hesaplanır) olan işe başlamış, 10.12.2017 tarihinde ise iş sözleşmesi X şirketi tarafından sonlandırılmıştır. X şirketi, bildirim süresine uymadan iş sözleşmesini feshetmiştir. Şimdi, bu örnekte, Ahmet Bey’in ne kadar ihbar tazminatına hak kazanacağını hesaplayacağız.
Somut olayımızda Ahmet Bey, 3 yıldan fazla çalışmış olduğundan dolayı yukarıda belirtmiş olduğumuz üzere sekiz haftalık bildirim süresi vardır. Aylık brüt ücreti 3.000 TL olan Ahmet Bey, 6.000 TL ihbar tazminatına hak kazanacaktır.
İşçinin ihbar tazminatına hak kazanmasının esasları nelerdir?
4857 sayılı İş kanunu 17. madde uyarınca iş sözleşmelerinin feshinden önce durumun diğer tarafa yazılı olarak bildirilmesi esastır. Madde gereğince; 6 aya kadar süren çalışmalarda 2 hafta, 6 aydan 1,5 yıla kadar süren çalışmalarda 4 hafta, 1,5 yıldan 3 yıla kadar süren çalışmalarda 6 hafta, 3 yıldan uzun süren çalışmalarda 8 hafta bildirim süresi uygulanmaktadır.
İş sözleşmesini performansa, işçinin davranışlarına, işin, işletmenin veya işyerinin gereklerine dayalı olarak fesih etmek isteyen işveren, feshi yazılı olarak ve bu sürelere bağlı kalarak işçiye iletmekle yükümlüdür.
İş sözleşmesini bildirim süresi vermeksizin fesih eden işveren, bu sürenin ücretini ihbar tazminatı olarak ödemekle yükümlüdür.
Öte yandan;
-İş sözleşmelerinin işçi tarafından feshi,
-İşveren tarafından deneme süresi içinde veya
–4857 sayılı İş Kanunun 25. Maddesi ile belirlenen esaslar çerçevesinde feshi halinde,
işçiye herhangi bir ihbar tazminatı ödenmeyecektir. İş sözleşmesinin işçi tarafından haklı nedenle fesih esasları dışında bir nedenle feshi halinde aynı bildirim süreleri işçi içinde geçerli olup, buna aykırı iş sözleşmesi fesihlerinde işverenin ihbar tazminatı talebi de gündeme gelebilecektir.
İşten kendi isteğiyle ayrılan işçi ihbar tazminatı alabilir mi?
İş sözleşmelerinin feshinden önce bildirim süresine bağlı kalınarak diğer tarafa yazılı bildirimde bulunulması esastır.
İşten ayrılmak (istifa) isteyen işçi, sağlık nedenleri, iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırılık veya işin durması benzeri nedenler dışındaki işten ayrılmalarda işverenine bildirim süresini dikkate alarak yazılı bildirimde bulunmakla yükümlüdür.
İşçinin kendi isteğiyle işten (istifa) ayrılması durumunda, ayrılmanın nedeni önem taşımaksızın herhangi bir ihbar tazminatı hakkı oluşmamakta, böylesi bir talepte bulunamamaktadır. İşten ayrılmanın yukarıda sayılan nedenler dışında bir gerekçeye dayanması ve işçinin bildirim süresine uymaksızın işi bırakması halinde, işverenin talep etmesine bağlı olarak işi bildirim süresine uymadan bırakan işçi ihbar tazminatı ödemek durumunda kalacaktır.
Konuya ilişkin sorularınız olduğu takdirde, iletişim formunu doldurarak bize sorularınızı iletebilir, yorum yazabilir ya da büromuza uğrayıp daha detaylı bilgi edinebilirsiniz.
Av. Sibel Çilek Yılmaz
